Pierwsze wyrżnięte zęby w jamie ustnej dziecka są dla rodziców powodem do dumy. Często też pojawia się obawa o to, żeby nie uległy uszkodzeniu, zwłaszcza gdy maluch jest bardzo ruchliwy, ciekawy otaczającego go świata i do tego uczy się chodzić. Wielokrotnie nie spogląda co ma pod nogami, ponieważ przede wszystkim chce się bawić. Nieporadnie stawiane kroki i rozpierająca dziecko energia, stanowią duże prawdopodobieństwo upadków. Bywają bardzo bolesne i pozostawiają po sobie siniaki, zadrapania, a także doprowadzają do pęknięcia szkliwa oraz ukruszenia lub złamania zęba, co czasami kończy się decyzją o jego ekstrakcji. Niekiedy wypadki są tak groźne, że uszkodzeniu może też ulec dziąsło. Ważne jest zatem, żeby nie bagatelizować takiej „awarii”. Uraz mlecznego uzębienia trzeba potraktować bardzo poważnie. Należy jak najszybciej udać się do dentysty po to, żeby nie powstały większe uszkodzenia i wady zgryzu. Złamany lub ukruszony ząb mleczny u dziecka może być też przyczynkiem do rozwoju próchnicy. Dlatego istotne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia w gabinecie stomatologa, ponieważ żadne domowe sposoby nie pomogą tym przypadku. Co zatem należy zrobić, gdy mały pacjent uszkodzi sobie ząb?
Czy ukruszenia i pęknięcia zębów to po prostu nieodzowna część dzieciństwa?
Uszkodzenie zębów mlecznych u dziecka może zdarzyć się częściej, niż w przypadku zębów stałych. Dzieje się tak, ponieważ struktura szkliwa malucha nie jest jeszcze dostatecznie mocno zmineralizowana. Część widoczna, czyli korona jest dłuższa od korzenia znajdującego się w zębodole. Taka budowa sprawia, że ząb nie jest tak silnie umocowany, jak ma to miejsce w przypadku dorosłych. Jego mała stabilność powoduje, że ruchliwe i wszędobylskie dziecko, które nie ma jeszcze w pełni opanowanej trudnej sztuki utrzymania równowagi, ulegając upadkowi i uderzając się w okolicach twarzy, dość łatwo może doprowadzić do złamania zęba, czy też jego ukruszenia. Gdy po takim zdarzeniu odczuwa dolegliwości bólowe, wtedy trzeba udać się do gabinetu stomatologicznego. Dentysta oceni stopień uszkodzenia, postawi diagnozę i zastosuje najlepsze metody leczenia. Poza tym podpowie rodzicom, jak radzić sobie w takiej sytuacji oraz co można zrobić, żeby na przyszłość zabezpieczyć dziecko przed podobnymi przypadkami.
Jak zapobiegać pęknięciu lub ukruszeniu zęba?
Uszkodzenia zębów wśród dzieci nie należą do rzadkości. Dlatego istotne jest, żeby w ramach swoich możliwości ograniczać ryzyko urazów uzębienia. Ważną kwestią w zapobieganiu wystąpienia czynników powodujących osłabienie struktury szkliwa jest profilaktyka. Należy przede wszystkim zadbać o prawidłową higienę jamy ustnej. Co najmniej dwa razy dziennie trzeba szczotkować zęby, używając pasty zawierającej fluor. Warto również dodać, że ważne jest czyszczenie przestrzeni międzyzębowych z zalegających tam resztek po spożytym posiłku. W ten sposób zminimalizuje się ryzyko wystąpienia próchnicy.
W codziennej diecie nie może zabraknąć produktów, w których składzie znajdują się cenne składniki odżywcze. Przede wszystkim wapnia odpowiadającego za mocną strukturę szkliwa, a także witaminy D wpływającej na prawidłowe wchłanianie tego biopierwiastka. Warto zatem spożywać niektóre rośliny strączkowe, brokuły, orzechy laskowe i ryby. Natomiast lepiej jest zrezygnować z posiłków, które posiadają kwaśny odczyn pH, ponieważ wpływają one na demineralizację szkliwa zębów.
Należy wiedzieć, że ścieranie zębów powodują pewne dolegliwości. Należą do nich wady zgryzu, zwłaszcza te o dużym stopniu nasilenia, a także bruksizm, czyli nieświadome zgrzytanie i zaciskanie zębów (zwłaszcza podczas snu).
Rodzice powinni zabezpieczyć pomieszczenie, w którym przebywa małe dziecko w taki sposób, żeby po upadku nie uderzyło się w twardą powierzchnię. Dobrze zatem jest położyć tam miękkie, koce, materace, czy też duże poduszki. Warto również korygować jego zachowania, gdy np. chce swoimi ząbkami gryźć twarde przedmioty, którymi właśnie się bawi.
Urazy zębów u dzieci – co warto pamiętać?
Jeśli w przypadku urazu mechanicznego dojdzie do wybicia zęba, to trzeba zachować spokój. Istnieje szansa na ponowne wprowadzenie zęba do zębodołu, gdy jest to ząb stały (z mleczakami się to nie uda). Zapewne wystąpi też krwawienie, jednak nie należy wpadać w panikę. Przede wszystkim znajdź ząb, który wypadł z jamy ustnej i przemyj go pod bieżącą wodą. Następnie trzeba go zabezpieczyć przechowując np. w pojemniczku z mlekiem lub solą fizjologiczną. W ciągu maksymalnie 2 godzin należy udać się do stomatologa, żeby można było umieścić go w zębodole.
Gdy ząb został ukruszony lub złamany, wtedy również należy dostarczyć go do gabinetu dentystycznego. Przedtem jednak zabezpieczamy utraconą część zęba mlecznego czy stałego, w taki sam sposób jak opisany wyżej.
Urazy zębów mlecznych i stałych
Ruchliwość i wszędobylskość dzieci powoduje, że często zdarzają im się upadki. W ich wyniku może dojść do urazów uzębienia. W przypadku złamania zęba, jego ukruszenia, czy też wybicia zawsze należy skonsultować się ze stomatologiem. Nie warto bagatelizować takiej sytuacji, ponieważ tylko szybka reakcja może uratować ząb i zaoszczędzić dziecku bolesnych powikłań.
Pozostałe uszkodzenia mleczaków i urazy zębów stałych u dzieci
W wyniku urazu uzębienia czasami dochodzi do zwichnięcia. Polega ono na tym, że ząb przemieszcza się w zębodole. W skrajnym przypadku może też z niego wypaść. Zwichnięcia dzieli się na kilka rodzajów:
- wstrząs – jest to najmniej groźny uraz, charakteryzujący się uszkodzeniem tzw. struktur podporowych zęba, przez co staje się on wrażliwy na dotyk. W tym przypadku nie dochodzi do przemieszczania, ani ruchomości.
- nadwichnięcie – ząb jest ruchomy, wrażliwy na dotyk i delikatnie boli w trakcie spożywania posiłków.
- przesunięcie – ząb na skutek urazu zostaje przesunięty. Jeśli przemieści się w stronę podniebienia lub warg, wtedy określa się ten stan jako zwichnięcie boczne.
- wysunięcie – ząb wysuwa się z zębodołu, przez co wydaje się większy i może się ruszać. Istnieje możliwość wsunięcia go na właściwe miejsce, jednak może tego dokonać tylko stomatolog. Taki ząb zostaje unieruchomiony w zębodole przy pomocy specjalnie do tego wyprofilowanej szyny. Czas jej noszenia wynosi 5-6 tygodni.
- wtłoczenie – ząb zostaje wbity w zębodół. Przy niewielkim zwichnięciu dentysta zaleca poczekanie, aż ząb sam ustawi się w sposób prawidłowy. Gdy uraz jest głębszy, wtedy po zastosowaniu znieczulenia miejscowego, specjalista wkłada w dziąsło koronę zęba we właściwym miejscu. W przypadku wtłoczenia zęba mlecznego istnieje ryzyko uszkodzenia zawiązków zębów stałych. Wtedy stomatolog decyduje o ekstrakcji.
